ว่านพญาว่าน

ว่านพญาว่าน

ลักษณะ : ลำต้นและใบคล้ายกับขมิ้นแต่มีขนาดใหญ่กว่า ลำต้นสีแดงกระดูกใบสีแดง ส่วนยอดของใบแดง หัวและการแตกหน่อมีลักษณะคล้ายกับขิง สีของเนื้อหัวว่านมีสีเหลือง รสขม ดอกสีขาว คล้ายกับดอกกระเจียว แทงช่อดอกออกมากลางลำต้น

การปลูก : ใช้ดินร่วนปนทราย ควรเป็นดินที่สะอาดจากกลางแจ้ง นำมาเผาไฟทุบละเอียดตากน้ำค้างทิ้งไว้ ๑ คืน นำมาคลุกเคล้ากับปุ๋ยอินทรีย์ ซากพืชผุพัง 
การนำหัวว่านลงปลูกต้องไห้หัวว่านโผล่พ้นดิน ไม่ต้องกดดินไห้แน่น การรดน้ำก็รดแต่พอชุ่มๆเช้าหรือเย็น เสกน้ำรดด้วยคาถา "อิติปิโสภควา จนถึง ภควาติ" ๑ จบ ตามโบราณว่าไว้ควรปลูกในเดือน ๖ วันพฤหัสบดีข้างขึ้นจะดีมาก

สรรพคุณ : พญาว่านนั้นมีสรรพคุณทั้ง เสริม กัน และแก้ให้กับบรรดาว่านชนิดอื่นๆ เรียกได้ว่าเป็นนายของว่านทั้งปวงเหมือนกับจ่าว่าน เสริมคือเมื่อมีการปลุงยาว่าน ก็จะใช้พญาว่านนี้เป็นส่วนผสมเพื่อให้ยาว่านนั้นมีสรรพคุณที่สูง กันคือ เมื่อปลูกร่วมกับว่านชนิดอื่นๆ แม้จะอยู่คนละกระถางกัน โดยให้ว่านอื่นๆอยู่รายล้อมว่านพญาว่าน จะทำให้ว่านอื่นๆคงคุณค่า คงสรรพคุณอยู่ไว้ใด้ คล้ายๆกับการปลูกทุเรียนก็จะปลูกต้นทองหลางไว้ด้วยจะทำให้ทุเรียนใด้ผลผลิตดี ส่วนการแก้นั้นก็คือเมื่อโดนว่านพิษเข้าไป หรือ กินว่านพิษเข้าไป ก็ใช้หัวพญาว่านนี้แหละ นำมาฝนกับน้ำซาวข้าวทา หรือโขลกให้ละเอียดคั้นน้ำผสมเหล้าโรงกินอาการก็จะทุเลาลงได้ ผู้จัดทำเคยมีประสบการณ์ คือ น้าชายเข้าสวนแล้วเป็นผื่นคันขึ้นทั้งตัว ไม่รู้ว่าไปโดนสัตว์มีพิษหรือพืชมีพิษเข้า ไปหาหมอคลีนิกมาได้ยาทั้งกินทั้งทาก็ยังไม่หาย ผมเลยทดลองนำหัวมาทุบๆแล้วไห้ลองทาดู แต่ทาแค่ขาข้างเดียวน่ะ เพราะยังไม่เคยกลัวๆกล้าๆ โดยที่ไม่ได้ทำพิธีพลีว่านหรือพิธีกรรมใดๆทั้งสิ้นเพราะไม่รู้เรื่องหรอก น้าชายบอกว่าทาแล้วเย็นๆในตอนแรกสักพักจะรู้สึกอุ่นๆขึ้น แต่เป็นที่ประหลาดคือรอยผื่นแดงที่ขาข้างที่ทาว่านนั้นค่อยๆยุบลงและอาการคันก็ค่อยยังชั่วลงมาก อีกอย่างหนึ่งชวนไห้คิดคือ ในนิทานขุนช้างขุนแผนในบทตอนของนางพิมพิลาไลเคยกล่าวถึงพญาว่านถึงความงามของผิวพรรณเกี่ยวกับการใช้พญาว่านไว้ด้วย และสำหรับท่านที่จะเริ่มเล่นว่านจำต้องมีพญาว่านนี้ติดสวนไว้เสมอ เพราะว่านบางตัวที่มีฤทธุ์เดชร้ายกาจนั้น ยาแผนปัจจุบันไม่สามารถช่วยได้ เช่น ว่านตอด ( คันมหาโหด ) ว่านดอกทอง ว่านโพลง  ฯลฯ ต้องใช้ของโบราณด้วยกันแก้ไข